W opinii organów skarbowych, intencją ustawodawcy przy wprowadzaniu przepisu nakazującego pobór 70-procentowego podatku od niektórych odpraw i odszkodowań, było objęcie tym przepisem wszystkich spółek z udziałem Skarbu Państwa. A zatem właściwym kryterium do oceny istnienia „większości głosów”, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy o PIT, jest możliwość uzyskiwania tej większości na Walnym Zgromadzeniu. O rozwinięcie tego wątku pokusił się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 7 listopada 2016 r. (sygn. 1462-IPPB4.4511.1094.2016.1.JK3). Czytamy w niej:
„(…) Ze stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest spółką akcyjną, którego akcjonariuszami założycielami są trzy podmioty, w tym: podmiot krajowy, w którym Skarb Państwa posiada udział w strukturze akcjonariatu i udział w liczbie głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy w wysokości 70,4% – posiadający bezpośrednio 48% akcji Wnioskodawcy („akcjonariusz krajowy 1”); podmiot krajowy, w którym akcjonariusz krajowy 1 posiada udział w strukturze akcjonariatu w wysokości 43,41% akcji bezpośrednio oraz 36,17% akcji pośrednio, łącznie 79,58% pośrednio – posiadający bezpośrednio 4% akcji Wnioskodawcy („akcjonariusz krajowy 2”) oraz podmiot zagraniczny posiadający 48% akcji Wnioskodawcy (podmiot zagraniczny).
Zatem spełniony jest warunek bezwzględnej większości głosów.
Należy podkreślić, że sformułowanie użyte w art. 30 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wykazuje pewne podobieństwo do konstrukcji przyjętej na gruncie ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030, dalej: „KSH”), gdzie za spółkę dominującą uznaje się, gdy dysponuje ona bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, albo użytkownik bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), a także na podstawie porozumień z innymi osobami (art. 4 § 1 pkt 4 lit. a) KSH).
W doktrynie wskazuje się, że ww. przepis nie wiąże stosunku dominacji z posiadanym przez wspólnika (akcjonariusza) udziałem w kapitale danej spółki, tylko z liczbą głosów na zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu) innej spółki. Chodzi więc o faktyczną władzę nad spółką.
Nie budzi też wątpliwości, że na potrzeby ustalenia, czy spółka dysponuje większością głosów w rozumieniu omawianego przepisu KSH, bierze się pod uwagę zarówno „własne” głosy spółki na zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu) innej spółki (większość „bezpośrednia”), ale także głosy innych osób (nie tylko innych wspólników czy akcjonariuszy tej innej spółki, ale również osób trzecich), którymi spółka dysponuje na podstawie porozumień z tymi osobami (większość „pośrednia”).
W piśmiennictwie wyrażane są różne stanowiska co do tego, według jakich kryteriów należy oceniać dysponowanie przez spółkę większością głosów w rozumieniu ww. przepisów KSH.
Prezentowany jest m.in. pogląd, z którym zgadza się tut. organ (por. Romanowski, Pojęcie spółki dominującej w kodeksie spółek handlowych, PiP 2004, s. 80), że w pewnych sytuacjach dla stwierdzenia stosunku dominacji (dysponowania większością głosów) wystarczające może być dysponowanie mniejszościowym pakietem praw udziałowych, który jednak – zależnie od uwarunkowań danej spółki (stopień rozproszenia akcjonariatu, frekwencja na zgromadzeniach) – gwarantuje stałe dysponowanie bezwzględną większością głosów na kolejnych zgromadzeniach innej spółki. Tym samym, w ocenie organu na potrzeby użytego w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia „większości głosów” należy przede wszystkim dokonać jego analizy przez pryzmat występujących w Spółce relacji. W konsekwencji, w sytuacji, w której jak wynika z opisu stanu faktycznego, Spółka ma możliwość przegłosowania uchwał, albowiem akcjonariat jest rozproszony, to w istocie Skarb Państwa posiada większość głosów. Skutkuje to objęcie Spółki hipotezą normy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ma zastosowanie do każdej spółki Skarbu Państwa.
Ponadto, odnieść się w tym miejscu należy do uzasadnienia projektu do ustawy z dnia 25 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk sejmowy Nr 22), który zmierza do przeciwdziałania patologiom polegającym na przyznawaniu wyjątkowo wysokich odpraw oraz odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji członkom zarządów spółek z udziałem Skarbu Państwa. Celem wysokiego opodatkowania ponad rozsądne minimum jest wpłynięcie na zachowania stron takich kontraktów i dostosowanie wysokości odpraw i odszkodowań do rozsądnych i uczciwych standardów.
Mając powyższe na uwadze, intencją ustawodawcy było szerokie rozumienie hipotezy normy prawnej z art. 30 ust. 1 pkt 15 i 16, która obejmować ma wszystkie spółki z udziałem Skarbu Państwa. W ocenie organu odpowiednim zatem kryterium do oceny istnienia „większości głosów” jest możliwość uzyskiwania tej większości na Walnym Zgromadzeniu. Przyjęcie odmiennego rozumowania przeczyłoby zasadzie racjonalności ustawodawcy, której respektowanie zabezpiecza taką wykładnię prawa, która polega na odrzuceniu oceny, że dany przepis prawa jest zbyteczny. W przepisach prawa nie mogą bowiem istnieć treści normatywnie nieistotne, a z taką sytuacją mielibyśmy do czynienia w przypadku akceptacji stanowiska Wnioskodawcy. (…)”.
